0
Bebeğinize ilk 2 YIL televizyon izletmeyin!
Uzun süre televizyon seyretmenin çocukların sosyal gelişimleri üzerindeki olumsuz etkileri tartışılırken; şimdi de 0-2 yaş bebeklerin dil gelişimi üzerindeki olumsuzlukları gündemde. Memorial Hastanesi'nden Pedagog Dr. Melda Alantar'dan, 0-2 yaş bebeklerin dil gelişimi ve televizyonun olumsuz etkileri konusunda bilgi aldık
Dil gelişimi, doğumla başlayan ve yaşam boyu devam eden bir süreç. Çocuklar dünyaya geldikleri günden itibaren; çevrelerindeki sesleri algılamaya, sesler çıkarmaya ve anadilin temel yapısını kazanmaya başlar. Yapılan araştırmalar, 2 yaş öncesinde televizyon izleyen çocukların bilişsel gelişimlerinin olumsuz olarak etkilendiğini, dil gelişimlerinin geciktiğini gösteriyor. Bu dönemde aşırı televizyon izleme ile dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ve otizm arasında ilişki olduğunu gösteren pek çok araştırma var. Bu nedenle, Amerikan Pediatri Akademisi, önlem olarak 0-2 yaş arası çocukların televizyon ekranlarından uzak durmalarını öneriyor.
DİL GELİŞİMİNİN AŞAMALARI
1. ayın sonunda ağlamaları çeşitli durumlara göre farklılaşmaya başlar.
2 ve 3. aylarda bebek güler, 'k' ve 'g' gibi ünsüz ve 'a', 'e', 'o' gibi ünlü harfleri çıkarmaya başlar.
4 ve 6. aylar arasında ünlü ve ünsüz seslerin sayısında artış gözlenir, 6. ayın sonuna doğru ünsüz ile ünlü sesleri birleştirmeye başlar. Örneğin; ba, da, ma gibi.
7 ve 10. aylar arasında ma-ma gibi hece tekrarları gözlenir. Yetişkin konuşmasına benzeyen, ancak anlaşılmayan diziler meydana getirir. 11. aydan itibaren anlaşılmayan ses dizileri arasına tek heceli sözcükler yerleştirmeye ve ilk anlamlı sözcükleri telaffuz etmeye başlar.
12 ve 18. aylar arasında sözcükleri amaçlı olarak kullanır. 3 ila 50 sözcükten oluşan sözcük dağarcığı vardır. Nesneleri ve vücut bölümlerini gösterir.
18 ve 24. aylar arasında basit yönergeleri yerine getirir, nesneleri ve resimleri isimlendirir. Sözcük dağarcığı 50-70 sözcük içerir.
2 yaş çocuğun yürümeye, konuşmaya, benliğini fark etmeye başladığı dönemdir; bildiği 70 veya daha fazla sözcüğü kullanır, 2 sözcükten oluşan basit cümleler kurar. 2 yaş sorgu çağıdır; 'nasıl' ve 'niçin' sorularını ısrarla sorar.
DİL GELİŞİMİNİ DESTEKLEMEK İÇİN
Bebeğinizin gözlerinin içine bakarak ve gülümseyerek onunla konuşun. Onu ismi ile çağırın.
Yatağının üzerine bebeğin göz teması kurabileceği renkli, farklı sesler çıkaran hareketli oyuncaklar asın. Seslere yönelmesi ve hareketleri izlemesi için yönlendirin. 4. aydan sonra oyuncağa uzanması ve dokunması için destekleyin.
3-4. aydan itibaren bebeğinizi kucağınıza alarak ayna karşısına geçin. Ona ismi ile seslenin, çıkardığı sesleri tekrar edin.
Bebeğinizi olabildiğince çok aile görüşmelerine dahil edin. Konuşmaları dinleyerek çok sayıda kelime öğrenir.
12. aydan itibaren çocuğunuzun eline orta büyüklükte bir ayna vererek; 'Bak benim burnum burada, senin burnun nerede?' şeklinde oyunlar oynayın.
Resimli kitaplar okuyun. Sayfaları çevirmesi için fırsat yaratın. Okuduğunuz hikayeler hakkında basit sorular sorun. Resim göstererek 'Bu ne?' diye sorun.
Masal, çocuk şarkıları, ninni, klasik müzik dinletin.
Radyoyu açın ve kanalları değiştirin. Müzik ve haberler bebeğinizin değişik tonlu sesler duymasını sağlayacak, duyduklarına tepki verecektir.
Çocuğunuzla bebeksi konuşmak yerine, onunla doğal şekilde konuşmaya özen gösterin.
Çıkardığı sesleri taklit edin. Bebeğinizin söylediği 'ba-ba', 'de-de' gibi sesleri içeren cümleler kurun; 'Ba-ba seni seviyor', 'De-de geldi' gibi.
Altını değiştirirken yumuşak sesle şarkılar söyleyin. Günlük hayatınızda neler yaptığınız, hayatınızdaki kişiler ve ev hayvanları gibi konularda şarkılar söylemeyi deneyebilirsiniz.
Oyun alanlarında, yaşıtlarıyla zaman geçireceği ortamlarda bulunmasını sağlayın.
1.5 yaşından itibaren bebeğinize resim kağıdı ve boyalar vererek resim yapması için destekleyin.
18 aylıktan itibaren müzik eşliğinde dans etmesi için teşvik edin. Hızlı müzikle hızlı dans ederek 'hızlı' sözcüğünü; dingin müzikle yavaş hareket ederek 'yavaş' sözcüğünü öğrenmesini sağlayın.
2 yaşından itibaren bebekler gözledikleri olayları taklit etmeye başlarlar. Bu dönemde çocuğunuzla birlikte günlük yaşantıyla ilgili oyunlar oynayabilirsiniz. Örneğin; bebeği yıkama, uyutma ve yemek yedirme gibi.
Çocuğunuzun dil gelişimi konusundaki endişelerinizi uzmanlarla paylaşmaktan kaçınmayın.
--------------------------------------------------------------------------------
Bebeğinizle konuşun
Bebeklerin bile en az yüzde 40'ı televizyon seyrederken ve bu oran 2 yaş üstünde günde 2-3 saatin üstüne çıkmışken, 'bebeğinize ilk 2 yıl sakın ola televizyon seyrettirmeyin' demek ne kadar uygulanabilir bir önerme, bilemiyorum. Bana sorarsanız, küçük-büyük her yaşta insan televizyon, hatta bilgisayar karşısında daha az zaman geçirmeli! 2 yaşına kadar olan dönemde ben de kızıma 'Dahi Bebek VCD'lerinden günde 15 dakika seyrettiriyordum. Sonra, o da meşhur Susam Sokağı'nı pek sevdi. Her bebek ve çocuk gibi reklamlara da gözü kayıyordu. 3 yaşından sonra ise seçtiğimiz çizgi film DVD'lerini izlemeye başladı. Ve hala TV karşısında zaman geçirmek istediğinde, daha çok kendi arşivinden filmleri izler. Mesela yaz ayları için günde bir film sınırlaması koydum. Kış aylarında, okul dönüşü en fazla bir filmin yarısını izlemeye zamanı var. Zaten, bence her yaşta asıl önemli olan çocuğun yaşına uygun sınırlar koyabilmek! Yoksa, günde 10-15 dakika televizyon karşısında zaman geçirmenin hiçbir bebeğe olumsuz bir geri dönüşümü olacağını sanmıyorum. Aksi halde Duru, 1 yaşından beri uyumadığı her an konuşabilen bir çocuk olamazdı! Fakat günlük yaşamda, biz ebeveynlerin kolayına geliyor ve çocukları doğdukları günden itibaren sabahtan akşama televizyon karşısına mahkum ediyoruz, tıpkı kendimizi ettiğimiz gibi Rutinin dışına çıkmak için bebekli hayat bir fırsat olabilir belki de; kapatın televizyonları konuşun bebeğinizle ve birbirinizle Muhabbetten ötesi mi var?
Akıllı DVD'ler zan altında!
ABD'li uzmanlara göre; 'Bebek Einstein', 'Dahi Bebek' gibi videolar, çocukların zekalarını geliştirip dil gelişimini erkene almıyor; aksine gelişimi engelliyor. Washington Üniversitesi, 8-16 aylık bebekleri inceledi ve DVD'leri izleyenlerin dil ve zeka gelişiminin daha erken olduğu görüşünü çürüttü. Hatta uzmanlar, bebeklerin DVD karşısında geçirdiği günde 1 saat için, izlemeyen bebeklerden 6-8 kelime daha az öğrendiğini ortaya koydu. Sonuç; eğitici programlar bile olsa, televizyon dil gelişimini engelliyor. Bebekler öğrenmek için yüz yüze etkileşime ihtiyaç duyuyor. Bu etkileşimi televizyon veya video izleyerek alamıyor. Televizyon, ilk gelişimde beyinde kurulan önemli bağlantıyı engelliyor. Annelere duyurulur!
HÜLYA YILDIRIM
asaletini sevdiğim
