0
ÖPÜCÜK HASTALIÐI ( İnfeksiyöz – mononükleöz )
Son günlerin en güncel hastalıklarından biri olan öpücük hastalığı insandan insana ağız-boğaz salgıları ile damlacık enfeksiyonu şeklinde bulaşır.Öpüşme en sık bulaşma yoludur.Cinsel yolla bulaşma söz konusu değildir.Kan ve organ nakli ile bulaşma mümkündür. Her iki cinsde yılın her mevsiminde eşit sıklıkta görülür, çok ciddi salgınlar meydana getirmez. Öpücük hastalığı tip literatünde infeksiyöz -mononükleoz adıyla tanınır. Etken, % 80 – 90 vakada Epstein-Bar virüsüdür.
KLİNİK BELİRTİLER
Hastalığın kuluçka süresi erişkinlerde 30-50gün , çocuklarda 10-14 gündür. Mononükleoz -enfeksiyöz genellikle genç-erişkin çağ hastalığıdır.EBV infeksiyonları çocukluk çağından itibaren çok yaygın olarak görülür ama genellikle bu yaşlarda belirti vermeden geçer.
Genç erişkinde , yüksek ateş,boğaz ağrısı, lenf bezlerinde şişme, halsizlik ,iştahsızlık , bulantı ,kusma, karın bölgesinde şişlik ve kas ağrıları ilk belirtilerdir.3-5 gün süren bu dönem
sonrası özellikle öğleden sonra yükselen ve 40 C varan ateş, yutkunma zorluğuna neden olacak şiddette boğaz ağrısı ve lenf bezlerinde şişme ortaya çıkar. Bademciklerin aşırı şişmesi nadirde
olsa nefes alıp verme zorluğu meydana getirir. Vakaların yarısında dalak, % 15 'inde karaciğerde büyüme görülür.Bu belirtiler bazen 2-3 hafta devam eder. Beslenme bozukluğuna bağlı aşırı kilo
görülebilir.
TANI
Gençlerde yorgunluk , membranlı bademcik ve farenks iltihabı ve lenf bezlerinde şişme bu hastalık için tipiktir. Yine de bu klasik muayene bulguları her hastada görülmeyebilir. O zaman laboratuvar testleri ile de tanıyı kesinleştirmek mümkündür. Tam kan sayımı , karaciğer enzimleri ile birlikte hastalığın etkenine yönelik özel antikorların kanda tespitini sağlayan testler istenebilir. Belirtilerin başlamasından sonraki 2 hafta içinde kanda hastalığa özgü antikorların tespit edilmesi ; tanıyı kesinleştirir.
GÖRÜLME YAŞI , SIKLIÐI
EMN ;her ne kadar küçük çocuklarda ve yaşlılarda görülebilirse de ; özellikle erken çocukluk çağının ve gençlerin hastalığıdır. Yılın her ayında ve her iki cinste de eşit sıklıkta görülür.
Çocukluk çağında genellikle sessiz olarak enfeksiyon geçirilir , yaş ilerledikçe belirtili seyretme olasılığı artar. Gelişmekte olan ülkelerde 2 yaşın üzerindeki çocukların yaklaşık % 90’nı bu hastalığı geçirdiklerini gösteren koruyucu hücreleri taşırlar ve yapılan testlerde antikorları pozitif olarak saptanır. Bizim toplumumuzda erişkin yaş grubunda hastalığı geçirmiş olanların oranı yaklaşık %80-85 civarındadır.
BULAŞMA YOLLARI
Virüs , insandan insana sıklıkla , virüs çıkaran kişilerin boğaz salgılarıyla yakın temas sonucu , ağız yolu ile ve öpüşme ile geçer. Bu nedenle bazen “öpücük hastalığı” olarak da adlandırılır.Tam kan ve kan ürünleri , organ nakli ile de geçebileceği bilinmektedir. Cinsel yol ile bulaş konusunda kesinlik yoktur.
HASTALIÐIN BELİRTİLERİ
Vücuda alındıktan sonra çocuklarda yaklaşık 10-14 gün , erişkinde 30-50 gün kuluçka dönemi geçer ve sonra hastalık belirtileri başlar. Ortalama bir hafta süren halsizlik,iştahsızlık , bulantı , sigaradan tiksinme, karında dolgunluk hissi , kas ağrıları , göz ardında ağrı , üşüme , titreme , ateş basması gibi şikayetleri takiben ; yüksek ateş , boğaz ağrısı , lenf bezlerinde şişme , bademcik iltihabı , larenjit , kulak iltihabı , karın ağrısı ve ishal şeklindeki tipik belirtiler başlar. Hastaların %90’nından fazlasında özellikle öğleden sonra başlayan ve 38-40 0C civarında seyreden ateş şikayeti vardır. Bazı hastalarda damakta ya da gövdede , kol ve bacakların üst kısımlarında döküntü gözlenebilir. Yine hastaların bir kısmında dalak ve karaciğer büyüyebilir. Hastalığın seyri sırasında kan hücrelerinde de değişiklikler olabilir.
TEDAVİ
EMN’da daha çok destekleyici tedavi , hastalığın ilk 2-3 haftasında yatak istirahatı önerilir. Eğer bir başka bakteriyel enfeksiyon bu hastalık tablosuna eklenmezse , antibiyotik kullanmaya gerek yoktur.Döküntü olasılığını artırabildiği için özellikle ampisilin kullanımından kaçınılmalıdır.
HASTALIÐIN SONLANIŞI
Hastaların çoğu , sonrasında başka bir hastalık oluşmadan 2-3 hafta içinde kendiliğinden iyileşirler. 40 yaşın üzerindekilerde hastalık daha ağır seyredebilir ve daha uzun sürebilir.
BAÐIŞIKLIK
Enfeksiyöz mononükleoz ( EMN ) , bir kez geçirilmekle , hayat boyu süren kalıcı bağışıklık bırakır.
KORUNMA YOLLARI
İnsandan insana bulaşması için çok yakın temas gerektiğinden , EMN’lu hastaların sağlam kişilerden ayrılmalarına gerek yoktur. Ancak virüsün , hastalık geçtikten sonra aylarca kişinin kanında kalabileceği olasılığı düşünülerek hastaların en az 6 ay süre ile kan vermemeleri doğrudur. Ayrıca çok nadir olarak görülebilen dalak yırtılmasından korunmak amacıyla , hastalığın geçirildiği dönemde spor yapılması engellenmelidir.
Bu hastalıktan korunmak için kullanılacak aşı ile ilgili çalışmalar , halen sürmektedir.
TANI
Klasik olarak öpücük hastalığının tanısı kolaydır.Şüpheli vakalarda kan testleri tanı
koymamıza yardımcı olur.Lökosit sayısı 2. hafta sonunda 12-18.000 ' i bulur.Bu artış genellikle
lenfosit ve monositleri ilgilendirir.Kesin tanı Epstein-Barr virüsüne karşı oluşan antikorların
ölçülmesiyle olur.Karaciğerinde büyüme olan hastaların karaciğer fonksiyon testleri 2-3 kat
artabilir.
PROGNOZ TEDAVİ
Öpücük hastalığı viral bir enfeksiyon olduğu için spesifik tedavisi yoktur.2-3 haftada kendiliğinden iyileşir.En son halsizlik kaybolur.
2-3 hafta yatak istirahati ,boğaz ağrısı ve ateş için salisilat (aspirin) ve ılık suyla gargara
önerebileceğimiz destekleyici tedavidir. Nadir vakalarda kortizon tedavisi uygulanır.
Kalıcı komplikasyon son derece azdır.Bu hastalığı geçirenlerde ömür boyu süren bağışıklık oluşur.
