Eşşek Mizahi Gazete Meşrutiyetin ilânınıyla oluşan özgürlük ortamı içinde Osmanlı toplumunda peş peşe çıkan gazete ve dergilerin en ilginci 1910 yılında Baha Tevfik tarafından çıkarılmaya başlayan "Eş şek" ismindeki mizah dergisidir.
Eski yazıda, "Eşek" kelimesindeki (ş) harfinin tam manasıyla çifteli olarak "eşek" okunması için "şedde" denilen bir işaretin kullanılması gerekirdi. Onun için, 1910 da çıkan "Eşek", şiddetli eşektir.
"Eşşek" dergisinin ilk sayısı, 16 Kasım 1910'da çıkmıştır.
Gazetenin başında imtiyaz sahibi, yani şimdinin sorumlu yazı işleri müdürü dediğimiz kişileri şöyle belirtilmişti:
"Sahib-i imtiyaz: Merzifonî*
Müdir-i mesul: Halil"
Sermuharriri (başyazarı) : Kıbrısî Don Kişot.
Müdiri edebî: Çimenderzade Faik.
Heyet-i tahririye (yazı kadrosu): Topal eşek, tırnağı karıncalı eşek, kaba kulak.
* Merzifoni, Merzifonlu demektir.
Merzifon ise cins eşekleriyle tanınmış bir yerdir.
Gazetenin idarehane adresi olarak da şu beyit yazılmıştır:
"Babıâli Caddesindedir ahır,
Numro dörttür, iş düşerse gel anır".
Notaya muafık her türlü anırtı kabul edilir.
İnsanlara ders-i edep verir. Sahiplerinin eşekliği tutunca neşrolunur, muti, mütehammil ve beynelmilel hayvan gazetesidir".
Kadrosunda Osman Cemal (Kaygılı), Enis Behiç (Koryürek) gibi adlar bulunan "Eşşek", 16 sayı çıkabildikten sonra, mizah dergilerinin hemen hemen hepsinin başına gelen akıbetle kapatıldı.
Günümüzde, kediye benzetti diye karikatürcüler hakkında peş peşe davalar açıldığı göz önüne alınacak olursa, o dönem için politikacıları ve devlet adamlarını eşeğe benzeterek hicvedenin oldukça cüretkar, hicvedilenin ise göreceli olarak hoşgörülü olduğu düşünülebilir.
Aşağıda "Eşşek" dergisinden alınmış ilginç karikatürler görülüyor: **********
Baha TEVFİK kimdir?(1884-1914) Biyolojik ve evrimci maddeciliği savunan düşün adamıdır. İzmir'de doğdu.
İzmir İdadîsi'ni bitirdi. Yüksek öğrenimini Mülkiye Mektebi’nde tamamladıktan sonra bir süre felsefe öğretmenliği yaptı. Kardeşiyle Teceddüd-i İlmi ve Felsefi Kütüphanesi'ni kurdu. Felsefe Mecmuası, Zekâ dergilerini, Eşşek gülmece dergisini çıkardı. Eşşek'in kapatılması üzerine El Malum’u, o da yasaklanınca Yine O adlı dergiyi çıkardı.
Osmanlı Sosyalist Fıkrası’nın kurucularından ve ilk merkez yürütme kurulu üyelerindendi.
Bu partinin yayın organı İştirak’te yazdı, yönetimine katıldı. Türkiye’de maddecilik akımının ilk örneklerini verdi. Ludwig Büchner’den çevirdiği Madde ve Kuvvet, o dönemde büyük tartışmalara yol açtı. Felsefenin Türkiye’de yayılmasına öncülük eden, bu alanda batı kaynaklarına dayanmanın gereğini ileri süren ilk Türk aydını sayılır.
Baha Tevfik 19 Mayıs 1916 günü yaşama veda etti.
- Yapıtlarından:Felsefe-i Edebiyat
Nietzsche Hayatı ve Felsefesi
Muhtasar Felsefe
(derleme)
Edited by alsancakE24, 01.11.2009 - 03:51.