0
Bu kuramı savunan psikologlar bireyin beden yapısı, beden kimyası ile kişiliği arasında ilişki kurarlar. Bu gibi beden yapısının kişiliği biçimlendiren temel etken olduğunu savunan yaklaşımlara tip kuramları denir.
Krestschmer insanları, üç temel beden yapısına ayırır ve bu yapılara göre farklı kişilikler oluştuğunu ileri sürer. Buna göre;
1- Piknik Tip : Kısa boylu, kısa kol ve bacaklı şişmanca kişiler “piknik tip” tir. Bu tipler manik-depresif psikoza, duygusal dalgalanmalara yatkındır.
2- Atletik Tip : Geniş omuzlu, dar kalçalı olan kişiler “atletik tip” tir. Bu tipler akıl hastalıklarına daha az yatkındır.
3- Astenik Tip: ince, uzun gövdeli, uzun kol ve bacaklı, zayıfça kişiler “astenik tip” tir. Bu tipler şizofreniye yatkındır. Sheldon da aynı biçimde şu üç beden yapısı tiplemesi yapar: Endomorf : Endomorf tiplerin beden yapısı yuvarlak ve yumuşaktır. Bu tipler rahatı, zevki, yemek yemeyi ve toplumsal ilişkileri severler. Mezomorf: Mezomorf tiplerin kas ve kemik yapıları gelişmiştir, güçlü ve adalelidirler. Bu tipler, hareketli, enerjik, atılgan ve saldırgandırlar.
Ektomorf : Ektomorf tipler, ince, uzun ve narin yapılıdırlar. Bu tipler de içe dönük, duygusal ve entelektüeldirler.
Psikodinamik Kuramlar : Freud’un psikanaliz yaklaşımından kaynaklanan kuramlardır. Freud’a göre kişilik, id, ego, süperego arasındaki etkileşime göre gelişir.
İd doyurulması gereken temel gereksinimlerin karşılanması için egoya baskı yapar.
Süperego ise bilinçaltına itilen destek ve arzuların bilince çıkmasını denetler.
Ego: İd ve süperegoyu dengeleyen ego, bu dengeyi sağlarken kişilik yapısına göre davranır.
Freud’a göre, cinsel içerik taşıyan biyolojik kökenli dürtüler kişilik oluşumunda belirleyici rol oynar.
Kişiliğin Ölçülmesi:
Çok sayıdaki etmenden etkilenerek biçimlenen kişiliği ölçmenin güç olduğu ortadadır. Bu yüzden pek çok kişilik ölçme yöntem ve teknikleri geliştirilmiştir.
Başlıca kişilik ölçme yöntem ve teknikleri şunlardır:
1- Görüşme ve Gözlem : Kişiliği ölçülen insanla çoğunlukla yüz yüze soru-yanıt biçiminde ve sözlü olarak gerçekleştirilir. Bu teknik, kişilik sorunları olan, psikolog ya da psikiyatriste başvuran insanlara uygulanabileceği gibi, işe personel alımlarında iş deneyimlerini, yatkınlığını ölçmek amacı ile de kullanılır. Ancak, kişilerin kendilerini anlatırken genelde nesnel olmaları beklenmediğinden bu ölçme tekniği, ölçmede aranılan geçerlik, güvenirlik, normlar ve standardizasyonlar açısından yetersiz kalabilir.
2- Kişilik Anketleri: Önceden hazırlanmış soruların kişiliği ölçülen insanlara sözlü ya da yazılı olarak uygulanmasıdır. Anketler genelde kişilik envanterleri biçiminde uygulanır. Kişiliği ölçmeye yönelik çok sayıdaki kısa soru, “doğru” ya da “yanlış” biçiminde işaretlemeye dayanan bir teknikle deneğe sunulur. Anketler ve envanterler daha çok bireyin güçlü ve zayıf yanlarını saptar, akıl sağlığı ile ilgili pek çok özellik ortaya çıkarılır. Ancak, bu ölçekler, kişiyi çok yönlü değerlendirmede, yetersiz kalır.
3- İlgi Testleri : Zeka testlerinden esinlenerek hazırlanan kişilik testleri genelde kişilerin farklı çalışma alanlarındaki ilgilerini, nelerden hoşlanıp hoşlanmadığını, neleri tercih edip etmediğini ölçmeye çalışır.
4- Projektif (Yansıtma) Testler: Kişinin testlerdeki sorulardan etkilenmeden özgürce kendi düşünce, duyu ve davranışlarını yansıtmalarını sağlayan testlerdir. Diğer kişilik ölçme testlerinde sorular belirin olduğu için kişiliği ölçülen kişi kendini denetleyebilmekte, kendi özelliklerinden çok, herkese uygun gelebilecek yanıtları vermektedir. Projektif testler bu sakıncayı gidermek üzere geliştirilmiştir.
Başlıca projektif testler şunlardır:
1-Tematik Algı Testleri (T.A.T. ) : Kişiliği ölçülen bireye resimler gösterilir ve resimlerle ilgili öyküler anlatması istenir. Kişi resimlerle ilgili öyküyü geliştirirken duygu, düşünce, istek ve çatışmalarını yansıtır.
2- Mürekkep Lekesi Testleri (Rorschach Testi): Kağıtlara gelişigüzel dökülen mürekkepler katlanarak kurutulur. Çıkan şekilde neler gördüğü kişiliği ölçülen kişiye sorulur ve alınan yanıtlar değerlendirilir.
UYARI: Kişiliği ölçmek son derece zordur. Çünkü kişilik konuyu işlerken de görüldüğü gibi iç salgı bezlerinden bedensel özelliklere, cinsiyetten yaş grubuna, doğal çevreden kültürel çevreye pek çok etkenden etkilenmektedir. Bu yüzden, kişilik testlerinin tümü, bireyin kişiliğini öğrenmede bilgiler verse bile, tümüyle anlatmakta yetersiz kalır.
Enegram'ın Dokuz Kişilik Tipi (Kişilik tiplerine çok kaynaklı ve modern yaklaşımlar)
Bir: Reformcu Prensipli, düzenli, mükemmeliyetçi ve hep haklı
İki: Yardımsever Sevecen, cömert, sahiplenici ve manipulatif
Üç: Motive eden Yeniliklere uyumlu, tutkulu, imaj düşkünü ve saldırgan
Dört: Bireyci Yaratıcı, sezgileri güçlü, kendisiyle meşgul ve depresif
Beş: Araştırmacı Algılayıcı, orijinal, mesafeli ve çılgın
Altı: Sadık İlgili, görev bilincine sahip, savunucu ve paranoyak
Yedi: Coşkulu Hevesli, başarılı, radikal ve manik
Sekiz: Lider Kendine güvenen, dominant, kararlı ve kavgacı
Dokuz: Barışçı Sakinleştirici, uyumlu, pasif ve ihmalkar
Dışadönük – Konuşkan – İyimser karakter
Tipik popüler optimist karakteri duygusallık ve kanıtlayıcılıktır.İşi eğlenceye dönüştürürler ve hepsi insanlarla birlikte olmayı severler.Sempatiktirler ve yaşamdan aldıkları türlü zevkleri renkli tariflerle anlatırlar.( “ Şu çiçeklerin güzelliğine bak “ ).Her zaman en iyiyi isterler.Küçüklüklerinden beri eğlenceye ve oyunlara meraklıdırlar.Renkli Kişilikleri ve doğal karizmaları , insanları onlara iter.Bulundukları ortamlarda hep ön plnda gözükürler.Ofis hayatında da dikkat çekerler.Partiler düzenlerler.Organizasyonların oluşturulmasında ön ayak olurlar.
Bir popüler optimisti bir grup içinde farketmenizin en kolay yolu şudur.”Hemen ilk iş olarak gruptaki üyelerden; en gürültülü olan ve hep konuşanı saptamaktır.”Yani popüler optimistler tabii olarak dikkatlerin merkezi olmak gibi bir tutkuya sahiptirler. Çevrelerindeki insanlara sürekli olarak anlatacak bir hikayeleri vardır.Özellikle de kendi başlarından geçen hikayeler.( “Bir gün hiç unutmam yazlıktaydık.Tam o sırada yıllardır görmediğim bir arkadaşım olan ahmet beyle karşılaşmayayım mı?...” )
Popüler optimistler isimleri, olayları, yerleri ve hatırlamak konusunda bir o kadar da eşsiz bir yeteneğe sahiptirler.Verdiği mesajı hatırlamasalarda konuşmacının” önünde tavus kuşu resmi olan” bir kıyafet giydiğini hatırlarlar.
Yine popüler optimistler çok sıcak ve fiziksel olarak yakınlık kurmaya çalışan insanlardır.Birileriyle kucaklaşmak, onları öpmek için adeta çaba sarfederler.Bu temas onlar için çok ama çok doğaldır.
Popüler optimistler mükemmel ev sahipliği, kulüp başkanlığı, törenlere başkanlık edrler.Saftırlar ve ilerlemiş yaşlarında bile bir çocuğun basitliğine sahip olurlar.Gerçekte diğerlerinden “kafası çalışmayan” değildirler.Sadece öyle görünürler.Bazen ne önerirseniz önerin yapmak isterler.Devamlı bir hareket içinde olmak isterler.Bir de meraklıdırlar ve hiç bir şeyi kaçırmak istemezler.Kolaylıkla konudan konuya atlayabilirler.Çünkü önemli olan çevrelerindeki insanlarla kendi arasındaki frekansın hep üst düzeyde olmasını sağlamaktır.Onları kırmaktan korkarlar.Çocuk ruhludurlar, yapılacak herhangi bir iş varsa hiç çekinmeden gönüllü olabilirler.Renkli fikirlere sahiptirler.Olaylara karşı yaklaşımları hep enerjik olduğu için çevresine kabul ettirmeye çalıştığı herhangi bir şey varsa bunda genellikle başarılı olurlar.İnsanlarla kolaylıkla rastgele bir konuyla da olsa sıcak ilişkiler kurabilir.
Bu mesaj νiolєт tarafından düzenlendi. Düzenleme zamanı: 29.09.2010 - 00:08
