bu konuya 5 yanıt verildi

[Era]

[Era]

[Era]

[Era]

[L1Square]

Aurora Borealis 'dir asıl adı...
Kutup yakınlarında (Kanada, Grönland) ki bölgelerde kıştan yaza geçerken
güneş ışınlarının gökyüzünde oluşturduğu mucizevi renk cümbüşü...

Aurora; atmosferik ortamda çeşitli atomlar, moleküller ve iyonlar tarafından
saçılan fotonların yine atmosfer içerisinde oluşan özellikle elektronları
içeren enerji yüklü parçacıkların gökyüzündeki manyetik alanlara rastlaması
sonucu ortaya çıkan büyülü bir renk tayfı’dır. Çok değişik zamanlarda,
farklı çizgiler ve renk büyüsü ile ortaya çıkabilen Aurora, bu nitelikleri
ile Gökkuşağı ile karşılaştırılamayacak kadar mükemmel bir doğa olayıdır..

[matahari]

Kuzey ışıkları, Dünya'nın manyetik kuzey ve güney kutup dairelerinde gözlenebilen bir gök olayı. Gökyüzüne bakıyorsunuz ve yeşilli morlu ışıklar gecenin karanlığında dans ediyor, biri kayboluyor yenisi geliyor, sürekli bir takım renkler, ışıklar... Ve bunlar, "havada". Bilgimizi bundan 1000 sene önce bilinenlerle kısıtlarsak, "yıldızların olduğu yerde" de diyebiliriz.



Hal böyleyken kuzey ışıkları, görüldükleri yerlerde yaşayan toplumların efsanelerinde kimi zaman "koşturan tilkilerin kuyruklarından saçılan ateşler", kimi zaman "dünyayı çevreleyen ateş çemberi", kimi zaman hakkında konuşulursa gökten inip konuşan kişiyi yakacağına inanılan alevler kimi zaman da, tabii ki, "savaşan ölüler" olarak kendine yer bulmuş.



Yüzyıllar boyunca hakkında binlerce açıklama ve fikir geliştirilmiş kuzey ışıklarının nasıl oluştuklarını anlamak ise, ancak Dünya ve uzay hakkında edindiğimiz bilgiler geliştikçe, yeni yeni mümkün olmuştur.

Kuzey ışıklarının nasıl oluştuğunu anlamak için bilmemiz gereken şeyler hiç de azımsanacak gibi değil. Bu fenomeni açıklamak için Güneş rüzgarları, dünyanın manyetik alanı, manyetik alan hatları ve ionlar ile elektronların bu hatlar üzerindeki davranışları, elektronlarla bombalanan gazların tepkileri, "renk dediğimiz şey aslında bir ne?" sorusunun cevabı gibi birbiriyle alakasız görünen bir çok alandan gelen bilgilerin birleştirilmesi gerekmiştir.



Belirtmek gerekir ki, bu bilgilerin bir çoğu da hala tamamen anlaşılabilmiş şeyler değil. Gözlenebilen kimi etkilerin var olma sebepleri hakkındaki bilgimiz, tahminlerden öteye gidemiyor çoğu zaman.

Belirsiz bir kaynaktan başlayıp son etkiye gelmek hayli zor olacağından, görülen etkilerden başlayıp yavaş yavaş geriye doğru ilerlemek daha yerinde olur diye düşünüyorum.

Bu ışıklar da ne?



Aurora sırasında görülen ışıklar, Güneş'ten gelerek yaklaşık 450 km/saniye hızla ilerleyen yüksek enerjili elektronların atmosferdeki gaz molekülleriyle çarpışması sonucunda ortaya çıkar. Çok yüksek enerjili yeni bir elektron kazanan atomlar, kapasitelerinin çok üstünde enerjiyle yüklenirler (bkz: forbidden line) Normal şartlarda bir atom veya molekül yüksek düzeyde enerjiyle yüklendiğinde, bu enerjiyi diğer atomlara çarparak hızla kaybeder.

Ancak, molekül yoğunluğunun santimetreküp başına birkaç atom olduğu 80-150km arası yüksekliklerde bir atomun çarparak enerjisini aktaracağı bir diğer atoma rastlaması düşük bir olasılıktır. Bu yüzden atomlar fazla enerjiyi ışık halinde [ve nazaran yavaşça (aurora sırasında elektronların çarptığı her atom aşağı yukarı 1 saniye kadar ışık yayar)] yayarlar.

Neden sadece kutuplarda?



Dünya'nın manyetik alanı, (tahmin edildiği kadarıyla) dünya'nın iç çekirdeğinin dev ve hareketli bir sıvı demir topu olması dolayısıyla oluşan çok büyük elektrik akımının yarattığı bir etki. Manyetik alan çizgileri, her mıknatısın güney kutbundan çıkıp kuzey kutbuna giren ince teller olarak hayal edilebilir -ya da güneş rüzgarları olmasa, böyle olacaktı, oraya geleceğiz birazdan.

İlkokulda altına mıknatıs konmuş beyaz bir kağıdın üzerine demir tozu döktüğümüzde karşımıza çıkan manzaranın çok benzeri, Dünya için de geçerlidir.

Dünya'nın çekirdeğinin hareketi dolayısıyla tam yeri sürekli değişen manyetik kutupların yakınlarında, manyetik alan çizgileri farklı yönlerden gelip tek bir noktaya giren bir ters koni oluşturduklarından, yerden yükseldikçe manyetik alan zayıflar, hatta yerden birkaç kilometre yukarıda Dünya'nın manyetik alanının etkisi sıfırlanır.
Dünya'nın manyetik alanı, Güneş'ten gelen güneş rüzgarlarını manyetik alan çizgileri üzerinden yönlendiren ve Dünya'yı bu rüzgarların yıkıcı etkisine karşı koruyan bir kalkan işlevi görür. Ancak manyetik alanın sıfırlandığı alanlarda elbette bu koruma çok azalır ve güneş rüzgarlarının içindeki yüksek enerjili parçacıklar Dünya'ya ulaşabilirler.

Kuzey ışıkları da yalnızca bu parçacıkların Dünya'ya ulaşabildikleri bölgelerde, yani kutup dairelerinde görülür.



Toparlamak gerekirse, tüm bu bilgiler ışığında sanırım şöyle özetleyebiliriz:
"Kuzey ışıkları, güneş'ten fırlatılan yüksek enerjili parçacıklar, Dünya'nın manyetik alanının en zayıf olduğu bölgelerde atmosferin üst tabakalarındaki seyrek atomlara çarparlar. Bu çarpma sonucunda haddinden fazla enerjiyle yüklenen atomlar kazandıkları fazla enerjiyi ışıma yaparak atarlar.